Jakie normy muszą spełniać nowoczesne konstrukcje stalowe w budownictwie?

Konstrukcje stalowe, ze względu na swoją wytrzymałość, odporność na obciążenia oraz możliwość szybkiej realizacji, stanowią ważny element współczesnych projektów budowlanych. W Polsce w 2025 roku, wykonawcy i projektanci muszą przestrzegać szczegółowych norm prawnych i technicznych, które regulują zarówno proces projektowania, jak i wykonawstwa konstrukcji stalowych. Niezastosowanie się do tych norm może mieć poważne konsekwencje. W artykule przedstawione zostaną wspomniane normy, które regulują wymagania dotyczące projektowania, wykonawstwa oraz kontroli jakości konstrukcji stalowych w Polsce.

Eurokody jako podstawa projektowania konstrukcji stalowych

Podstawą projektowania konstrukcji stalowych w Polsce są tzw. Eurokody, czyli europejskie normy projektowe, które wprowadziły jednolite zasady obliczeń i wymagań dla budynków oraz innych obiektów budowlanych. Eurokody są wiążące i stanowią integralną część systemu norm obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, w tym również w Polsce. W przypadku konstrukcji stalowych najistotniejszym dokumentem jest Eurokod 3 (PN-EN 1993), który obejmuje szeroki zakres zagadnień związanych z projektowaniem konstrukcji stalowych.

Najważniejsze normy Eurokodu 3 to:

• PN-EN 1993-1-1 – ogólne zasady projektowania konstrukcji stalowych, określające wytyczne dotyczące nośności, stabilności i wytrzymałości.
• PN-EN 1993-1-5 – zasady projektowania blachownic stalowych, które muszą być odpowiednio wytrzymałe na obciążenia i warunki eksploatacji.
• PN-EN 1993-1-8 – wytyczne projektowe dotyczące węzłów stalowych, które są kluczowe dla stabilności całej konstrukcji.
• PN-EN 1993-2 – dotycząca projektowania mostów stalowych oraz innych konstrukcji wymagających szczególnej odporności na dynamiczne obciążenia.

Korzystanie z Eurokodów jest niezbędne do zapewnienia, że projektowana konstrukcja będzie spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i trwałości, a także że będzie w pełni zgodna z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

Norma PN-EN 1090 – wymogi wykonawcze dla konstrukcji stalowych

Obok zasad projektowych, równie ważne są przepisy dotyczące wykonawstwa konstrukcji stalowych. W tym zakresie podstawowym dokumentem jest PN-EN 1090, który reguluje wymagania dotyczące jakości wykonania konstrukcji stalowych oraz oceny zgodności tych elementów z normami.

Norma PN-EN 1090 obejmuje:

• PN-EN 1090-1 – ogólne zasady oceny zgodności konstrukcji stalowych, określające wymagania dotyczące jakości materiałów oraz kontroli wykonania elementów stalowych.
• PN-EN 1090-2 – zasady wykonawcze dla konstrukcji stalowych, precyzujące metody spawania, cięcia, gięcia i innych procesów technologicznych, które muszą być zgodne z odpowiednimi standardami jakości.
• PN-EN 1090-3 – dotycząca konstrukcji stalowych z aluminium, która wprowadza specyficzne wymagania dla tego typu materiałów.

W przypadku tej normy, szczególną uwagę należy zwrócić na klasy wykonania (EXC), które odnoszą się do poziomu jakości wykonania konstrukcji stalowej. W zależności od klasy EXC, wymagania dotyczące kontroli jakości, dokumentacji oraz precyzji wykonania mogą być bardziej rygorystyczne. Przykładowo, dla konstrukcji o wysokim stopniu odpowiedzialności, takich jak mosty czy wieże telekomunikacyjne, wymagany jest wysoki poziom wykonania.

Wymagania materiałowe dla stali wykorzystywanej w budownictwie

Wszystkie elementy stalowe wykorzystywane w budownictwie muszą spełniać określone normy materiałowe. W Polsce najważniejsze normy to PN-EN 10025, która dotyczy stali konstrukcyjnej, oraz ISO 4949, określająca klasyfikację stali i stopów metali. Te dokumenty precyzują wymagania dotyczące właściwości materiałowych, takich jak:

• Wytrzymałość na rozciąganie, czyli miara maksymalnego obciążenia, które stal może znieść, zanim dojdzie do jej uszkodzenia.
• Granica plastyczności, wskazująca, przy jakim obciążeniu stal przestaje wracać do swojego pierwotnego kształtu.
• Udarność, ważna szczególnie w przypadku konstrukcji narażonych na zmienne warunki atmosferyczne, gdzie materiał musi wytrzymać szoki termiczne i mechaniczne.
• Odporność na korozję, która ma znaczenie w konstrukcjach narażonych na działanie wilgoci, soli i substancji chemicznych.

Dodatkowo, w przypadku elementów stalowych, które będą używane w agresywnych warunkach atmosferycznych lub chemicznych, konieczne jest zastosowanie stali odpornych na korozję lub specjalnych gatunków stali o wyższej odporności na zmęczenie materiału. Nieprzestrzeganie powyższych norm może skutkować problemami z uzyskaniem odpowiednich pozwoleń na użytkowanie obiektu.